مراتب دعا
دعا میتواند مراتب تشکیکی گستردهای داشته باشد، زیرا دعا به طور مستقیم با معرفت انسان مرتبط است و نحوه معرفت و شناخت انسان با خداست که طرز گفتگوی او را تعیین میکند. همانند کودکی که میخواهد با پدر خود سخن بگوید. میزان شناخت کودک از جایگاه پدر نقش مستقیمی در نحوه گفتگو دارد. گاهی کودک گفتگوی خود را در قالب چند خواسته کوچک مطرح میکند، و گاه میخواهد فقط با پدر حرف بزند و درد دل کند، و گاهی فقط میخواهد در آغوش پدر قرار گیرد. مراتب دعا نیز بر همین اساس متفاوت است که به برخی از آنها به طور اجمالی اشاره میکنیم:
۱-دعای تاجرانه
گفتگو با خدا گاهی بر مبنای خواسته مادی انسان صورت میگیرد و انسان از خدا میخواهد که آن خواسته را برآورد و اگر متحقق نشود، انسان دل آزرده میشود. در حقیقت انسان وارد نوعی معامله با خدا میگردد. برای خود هویتی در مقابل خدا تصور میکند و به خواستههای خود اصالت میدهد. همچنان که در عبادت، بهشت و جهنم را در نظر میگیرد و با گرفتن بهشت و رد کردن جهنم با خدا معامله عبادی میکند، در دعا هم برآورده شدن خواسته مادی خود را وجه معامله کفتگو با خدا قرار میدهد. به قول مولوی:
آن گدا گوید خدا از بهر نان
متقی گوید خدا از عین جان
ادامه مطلب